KUR’ÂN-I KERİM’DEKİ TAVEFE VE TÜREVLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Kelime ve kavramlar, ait olduğu kültürün vazgeçilmez yapı taşlarıdır. Bu hakikat diğer milletler gibi Araplar için de geçerli olmuş, onlar da dil birikimlerini özenle korumuşlardır. Kur’ân-ı Kerîm, nüzulü esnasında Arapların anılan müktesebatını bazen mevcut manasında inşa etmekte yeni inanç, ahlak toplumsal sisteminde farklı manalar kazandırarak kullanmıştır. süreçte Arapça kelimelerin semantik değişim geçirmesiyle, lügat manalarında genişleme terim anlamları kazanmasına yol açmıştır. Dolayısıyla Kur’ân’ın din dünya görüşünü aksettiren kelimelerinin kök anlamlarıyla birlikte bütün olarak incelenmesi, ayetin maksadının doğru kavranması açısından önem arz etmektedir. Kerîm’de sözlük manalarıyla yer alan kavramlardan, üzerinde çalışılmamış olanlardan birisi ṭ-v-f köküdür. Kur’ân’da ṭ-v-f’den türetilen tâfe yetûfu, yetûfûne, yutâfu fiil tavâf, tûfân, tâif tâife isim formları geniş anlam yelpazesiyle kullanılmıştır. Kavramın ilk akla gelen en fazla kullanılan manası, bir şeyi korumak onun etrafında yürüyerek dönmek, seyahat şehirleri dolaşmak, herhangi kaplamak yayılmaktır. Onun lügavi manaları arasında hayal, rüya, kalbî meyil, vesvese günah hissî/manevi hususlar bulunmaktadır. Kelimenin salgın hastalık, yaygın ölüm getiren afet azap vb. onun, maddi varlıklarla alakalı yönünü oluşturmaktadır. türevleri bulunmakla çalışmanın merkezini, ṭavâf, ṭâif ṭâife kalıplarının oluşturduğu söylenebilir. Tavâfın, şeyin çevresinde sürekli adımlarla dairevi dönmek manasının, Kâbenin Safa-Merve arasındaki manalarının ilkinde aynen ikincisinde biraz değişerek korunduğu görülmektedir. kutsalın dolanmak cennet ehlinin hizmetçilerin dolanmasında cehennem mekânları gidip gelmelerinde kullanılması, iyiliğe teşviki kötülükten sakındırmayı kutsala eşdeğer gördüğüne işaret Cahiliye döneminde putların dönülmesinde tavâf yerine devvâr/dönülen lafzının yine manasındaki atıf görünmektedir. Tavâf mastarından bazı kelimeler şeytan, yoruma göre melek, insan fertleri toplulukları kullanılmaktadır. Ancak bu kelimenin tabiata sahip ilgili onlarda değişikliğine veya zıtlığına sebep oluşturmamaktadır. Aynı şekilde ikrama/rahmete delalet eden manası yanında âfet/azap zıt anlamlarda cümle içerisinde akışında müphemliğe yanlış anlaşılmaya olmamaktadır. Kavramın, dünyevi uhrevi hayata dair konularda iki hayatın benzerliğine ve/veya farklılığına Yine türevlerinin cinsten yükümlü varlıklar değişmesine açmamaktadır. tavf, tufân tayf mastarlarından ikisi, tavâfın manasına daha yakındır. Üçüncüsü ise alanıyla âyetlere zengin mana kazandırmaktadır. Tâif; surlarla çevrili düşmandan korunan şehir geceleyin evlerin dönerek koruyan gece bekçisi manasıyla uyumludur. Mekke dışından Kâbeyi tavaf etmek kralların elçilerine benzetilenlere denilmesi saygı gösterenlere verilen değeri aksettirmektedir. Şeytan vesvesesi tâifin iman, takva istikamet üzere yaşamanın önündeki muhtemel tehlikelere dikkat çekmektedir. Bir bütünün parçası dolanacak kadar topluluğu temel manasını taşıyan tâife, medeni surelerde Müslümanların, münafıkların, Ehl-i Kitabın müşriklerin kişiden başlayarak yüzbinleri bulan kısımları Anılan manaların âyetlerin anlaşılmasındaki rolüne binaen içinde t-v-f türevlerin geçtiği âyetlerin, manalara uygun tevilinin teyit edilmesi varsa göz ardı edilen anlama yorumlanması Bütün mülahazalar, zikredilen kavramın çalışılmasına dayanak oluşturmuş alana mütevazı katkı sunmayı hedeflemektedir. Çalışmada onlarla düşünülen konu edilmiş, açıklanmış kazandırdığı değinilmiştir. Zikredilen kökü türevlerinin, âyetlerdeki kıraatlerine bilhassa odaklanılmıştır. Bununla, kıraat farklılıklarının âyete bulunması hedeflenmiştir. birliği yakınlığı olan aynı başlık altında incelenmiştir. iniş sırasına izlediği seyir kısaca gösterilmeye çalışılmıştır. Çalışma, çok klasik lügatlerin alanın tefsirlerinin verilerinden faydalanılarak hazırlanmıştır.